تاثیر برنج بر دستگاه گوارش انسان

دستگاه گوارش انسان یکی از مهم‌ترین سامانه‌های بدن در حفظ سلامت عمومی است؛ زیرا با تجزیه و جذب مواد غذایی، انرژی لازم برای فعالیت اندام‌ها را فراهم می‌کند. عملکرد درست معده، روده و کبد به نوع خوراک روزانه بستگی دارد. برنج به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین منابع نشاسته در سفره ایرانی، نقشی آرام‌بخش بر دستگاه گوارش دارد و به‌ویژه در افرادی که دچار التهاب، نفخ یا معده‌های حساس هستند، موجب بهبود حرکات روده و کاهش ترش معده می‌شود.

در میان گونه‌های مختلف برنج، برنج هاشمی شالی گستر با ساختار سبک و میزان چربی پایین، به هضم آسان‌تر کمک می‌کند و حس سنگینی بعد از غذا را کاهش می‌دهد برنج هاشمی بهترین گزینه برای  مصرف روزانه شما  می باشد از سوی دیگر، برنج قهوه ای شالی گستر به دلیل وجود سبوس طبیعی و فیبر بالا، موجب تقویت میکروفلور مفید روده و تنظیم عملکرد دستگاه گوارش می‌شود. ترکیب مصرف این دو نوع برنج، تعادلی بی‌نظیر میان آرامش معده و تغذیه کامل ایجاد کرده و بدن را در مسیر سلامت گوارشی پایدار نگه می‌دارد.

۱. مروری بر دستگاه گوارش

دستگاه گوارش یک تونل عضلانی-غددی است که طول آن در انسان بالغ حدود ۹ متر است و وظیفه تجزیه مولکول‌های بزرگ غذا به واحدهای کوچک‌تر قابل جذب را بر عهده دارد در این مقاله  به تاثیر برنج بر دستگاه گوارش انسان می پردازیم

۲. ترکیبات اصلی برنج و تعامل آن‌ها با سیستم گوارش

برنج (Oryza sativa) عمدتاً از کربوهیدرات‌ها تشکیل شده است، اما تفاوت بین برنج سفید و قهوه ای ناشی از وجود اجزای دیگر در پوسته و سبوس آن است که تأثیرات متفاوتی بر مسیر گوارش دارند.

۲.۱ نشاسته و هضم آن

نشاسته، پلیمر گلوکز، ستون فقرات انرژی برنج است و از دو ساختار اصلی تشکیل شده است:

• آمیلوز (Amylose): یک زنجیره خطی از واحدهای گلوکز. هرچه میزان آمیلوز بیشتر باشد (مانند برنج دانه بلند هندی)، هضم کندتر صورت می‌گیرد، ویسکوزیته کمتری ایجاد می‌شود و شاخص گلایسمی پایین‌تری دارد.
• آمیلوپکتین (Amylopectin): یک ساختار بسیار منشعب. هرچه آمیلوپکتین بیشتر باشد (مانند برنج سفید ژاپنی یا چسبنده)، نشاسته به‌سرعت توسط آمیلاز تجزیه شده و موجب افزایش سریع‌تر قند خون می‌گردد، اما بافت نرم‌تر و قابلیت هضم سریع‌تری دارد.

معادله کلی هضم نشاسته:

۲.۲ فیبر رژیمی بخش اصلی تفاوت بین برنج فرآوری‌شده و کامل است:

• برنج سفید: سبوس و جوانه آن برداشته شده‌اند، بنابراین تقریباً فاقد فیبر است.
• برنج قهوه‌ای/سبوس‌دار: حاوی سبوس است که منبع غنی از فیبر نامحلول است. این فیبر مستقیماً هضم نمی‌شود بلکه حجیم شده و به پیشگیری از یبوست، بهبود حرکات پریستالتیک و افزایش توده مدفوع کمک می‌کند. این امر به طور غیرمستقیم از بیماری‌هایی مانند دیورتیکولوز و سرطان کولون پیشگیری می‌نماید.

۲.۳ ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در برنج

حذف سبوس در فرآیند سفید کردن، منجر به حذف اکثر ریزمغذی‌ها می‌شود:

• ویتامین‌های گروه B: برنج سبوس‌دار منبع مهمی از تیامین ، نیاسین  و پیریدوکسین است. این ویتامین‌ها برای متابولیسم انرژی در سلول‌های دستگاه گوارش و حفظ عملکرد سیستم عصبی روده‌ای (سیستم عصبی دوم بدن) حیاتی هستند.
• منیزیم و فسفر: این مواد معدنی در سبوس یافت شده و برای انقباض و شل شدن صحیح عضلات صاف دستگاه گوارش ضروری‌اند.

۲.۴ ترکیبات مقاوم (نشاسته مقاوم – RS)

یکی از جنبه‌های مهم برنج از منظر سلامت روده، توانایی آن در تشکیل نشاسته مقاوم است. نشاسته مقاوم ساختاری از نشاسته است که توسط آنزیم‌های گوارشی در روده کوچک هضم نمی‌شود و به روده بزرگ می‌رسد.

• مکانیسم تشکیل: نشاسته برنج به‌ویژه پس از پخت و سپس سرد شدن (مثلاً در دمای یخچال)، تغییر ساختار داده و مقداری از آن به RS تبدیل می‌شود (نشاسته مقاوم نوع ۳).
• نقش پری‌بیوتیک: نشاسته مقاوم به‌عنوان یک پری‌بیوتیک عمل کرده و به‌شدت توسط باکتری‌های مفید روده تخمیر می‌شود. این تخمیر منجر به تولید اسیدهای چرب کوتاه‌زنجیر (SCFA) می‌شود که مهم‌ترین آن‌ها بوتیرات است. بوتیرات منبع انرژی اصلی سلول‌های کولونوسیت (سلول‌های مخاط روده بزرگ) است و به حفظ یکپارچگی سد روده کمک می‌کند.
•  

۳. اثر برنج بر اندام‌های مختلف دستگاه گوارش

تأثیر برنج مستقیماً به میزان نرمی، فیبر و محتوای چربی همراه آن وابسته است.

۳.۱ دهان و مری

برنج سفید بسیار نرم و بهداشتی (در صورتی که خوب پخته باشد)، کمترین تحریک مکانیکی را در دهان و گلو ایجاد می‌کند.

• مسئله مری: مصرف حجم زیادی برنج به‌طور سریع، یا برنجی که به‌خوبی جویده نشده باشد، می‌تواند باعث شود ذرات سفت‌تر (در صورت پخت نامناسب) یا تجمع سریع بولوس باعث تحریک مخاط مری شود.

۳.۲ معده

معده اولین جایی است که بافت برنج در تماس با اسید قرار می‌گیرد.

• برنج سفید (کم‌فیبر): برنج سفید از برنج دم سیاه تا برنج های پر محصول مانند برنج فجر درجه یک گیلان به‌دلیل ساختار نرم و قابلیت هضم سریع، اغلب توسط پزشکان برای بیماران دارای التهاب حاد معده، زخم معده یا گاستریت توصیه می‌شود، زیرا بار اسیدی معده را جذب کرده و محیطی ملایم‌تر ایجاد می‌کند.
• برنج سبوس‌دار: فیبر بالای آن ممکن است در معده‌های بسیار تحریک‌پذیر، سنگینی و نفخ ایجاد کند و زمان تخلیه معده را اندکی طولانی‌تر سازد.
• تأثیر خیساندن: خیساندن برنج پیش از پخت، تا حدی از قابلیت ایجاد تحریک جلوگیری کرده و به شروع هضم کمک می‌کند.

۳.۳ روده باریک

در این ناحیه، هضم کربوهیدرات‌ها به نقطه اوج خود می‌رسد.

• سرعت جذب: برنج با شاخص گلایسمی بالا (برنج سفید زودپز) موجب آزادسازی سریع گلوکز می‌شود. این آزادسازی سریع می‌تواند جذب سایر مواد مغذی را به دلیل رقابت بر سر مسیرهای جذب تسریع کند، اما برای افراد دیابتی نامطلوب است.
• شاخص گلایسمی (GI): افزایش قند خون پس از مصرف یک گرم کربوهیدرات از ماده غذایی افزایش قند خون پس از مصرف یک گرم گلوکز خالص برنج قهوه‌ای به دلیل وجود فیبر و آمیلوز بالاتر، کندتر هضم می‌شود و GI پایین‌تری دارد، که منجر به جذب پایدارتر مواد مغذی می‌شود.

۳.۴ روده بزرگ

اینجا جایی است که فیبر و نشاسته مقاوم وارد عمل می‌شوند.

• تنظیم دفع: فیبر نامحلول موجود در برنج سبوس‌دار با افزایش حجم مدفوع، فشار داخل روده را کاهش داده و سرعت حرکت مواد از طریق کولون را تنظیم می‌کند. این امر به‌طور خاص برای افراد مبتلا به یبوست مزمن مفید است.
• سلامت میکروبی: تخمیر نشاسته مقاوم توسط باکتری‌های روده، محیط اسیدی سالم‌تری در کولون ایجاد می‌کند. افزایش بوتیرات به سلامت سد مخاطی کمک کرده و نفوذپذیری روده (Leaky Gut) را کاهش می‌دهد.

۴. مقایسه انواع برنج

انتخاب نوع برنج به‌طور مستقیم بر سلامت گوارشی تأثیر می‌گذارد:

جدول مقایسه انواع برنج از نظر فیبر و گوارش

۵. تأثیر نوع پخت بر قابلیت گوارش

فرایند حرارتی اعمال‌شده بر برنج می‌تواند ماهیت شیمیایی آن را به‌طور قابل توجهی تغییر دهد:

• پخت با بخار (Steaming): بهترین روش برای ژلاتینه کردن کامل نشاسته (تبدیل ساختار کریستالی به ساختار آمورف)، که هضم را در روده کوچک بهینه می‌سازد.
• پخت با روغن حیوانی یا ته‌دیگ سنگین: افزودن چربی‌های زیاد (به‌ویژه اشباع‌شده)، باعث می‌شود معده دیرتر تخلیه شود (افزایش زمان ماندگاری غذا در معده)، که می‌تواند منجر به رفلاکس اسید یا احساس سنگینی شود.
• برنج سردشده (مانند باقیمانده غذای شب): همانطور که ذکر شد، سرد شدن باعث بازگشت بخشی از نشاسته ژلاتینه‌شده به حالت مقاوم می‌شود که برای تغذیه میکروبیوتای روده مفید است.
• برنج خیسانده‌شده چندساعته: خیساندن برنج، به‌ویژه در آب ولرم، به خروج اسید فیتیک (Phytic Acid) کمک می‌کند. اسید فیتیک یک مهارکننده طبیعی جذب مواد معدنی مانند آهن، روی و کلسیم است. با کاهش آن، جذب این مواد در روده افزایش می‌یابد.

۶. برنج و بیماری‌های گوارشی

دستگاه گوارش و تأثیر برنج بر عملکرد آن ||برنج از نظر طب سنتی و علم تغذیه، یکی از ملایم‌ترین و قابل‌هضم‌ترین غلات برای دستگاه گوارش است. وجود نشاسته مقاوم در دانه برنج، به‌ویژه در نوع نیم‌سبوس یا برنج قهوه‌ای، سبب می‌شود حرکات روده تنظیم و التهاب معده و روده کاهش یابد. این ویژگی باعث می‌شود بیماران مبتلا به ورم معده، زخم اثنی‌عشر، سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS) یا نفخ‌های مزمن، اغلب از مصرف برنج پخته ساده، احساس آرامش و سبکی در معده داشته باشند. برنج در مقایسه با نان‌های دارای گلوتن نیز مزیت ویژه‌ای دارد؛ چون فاقد گلوتن است و برای افرادی که دچار سلیاک یا حساسیت گوارشی هستند، هضم آن بدون تحریک پوشش دیواره روده انجام می‌گیرد.

در میان انواع برنج، برنج هاشمی شمال به دلیل دانه کشیده، کم‌چسبی و کم‌چربی بودن، هضم راحت‌تری در معده دارد و پس از پخت، سبکی خاصی ایجاد می‌کند. از سوی دیگر، برنج قهوه‌ای شالی‌گستر به‌خاطر حفظ لایه سبوس، دارای فیبر، ویتامین B و مواد معدنی است که عملکرد روده را بهبود داده و از یبوست، ریفلاکس و نوسانات قند خون جلوگیری می‌کند. از ترکیب متعادل این دو نوع برنج، رژیمی حاصل می‌شود که هم برای معده‌های حساس مناسب است و هم تغذیه‌ای کامل و پایدار را فراهم می‌کند—گزینه‌ای ایده‌آل برای کسانی که سلامت گوارش و انرژی روزانه برایشان اهمیت دارد.

۶.۱ سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)

IBS با حساسیت روده‌ای و اختلال در حرکات روده همراه است.

• رژیم کم‌FODMAP: بسیاری از کربوهیدرات‌های فرآوری‌شده محرک علائم IBS هستند (FODMAPs). برنج سفید و برنج قهوه‌ای در مقادیر متعادل، جزء غلات کم‌FODMAP محسوب می‌شوند و معمولاً تحمل بالایی دارند. با این حال، افزایش ناگهانی فیبر (از طریق مصرف زیاد برنج قهوه‌ای) می‌تواند در افراد مبتلا به IBS نوع اسهالی، باعث افزایش نفخ و حرکات روده شود.

۶.۲ ریفلاکس معده (GERD)

یکی از دلایل اصلی ریفلاکس، ضعف دریچه مری-معده و افزایش اسیدیته است.

• نقش محافظتی: برنج پخته‌شده، به‌ویژه اگر بدون ادویه‌های تند و چربی فراوان مصرف شود، می‌تواند مانند یک جاذب جزئی برای اسید اضافی معده عمل کرده و از تحریک بیشتر مری جلوگیری نماید.

۶.۳ ورم معده و زخم

در فازهای حاد گاستریت، هدف کاهش تحریک مخاط است.

• تأثیر پوششی: برنج ساده و نرم، یک پوشش ملایم بر دیواره معده ایجاد می‌کند، که در برابر فرسایش ناشی از اسید کلریدریک مقاومت ایجاد کرده و به ترمیم سریع‌تر ضایعات زخم کمک می‌کند.

۶.۴ بیماری‌های کبدی و صفراوی

تاثیر برنج بر کبد چرب را به صورت کامل در مقاله ای جدا برسی کرده ایم که در این بخش گریز جزئی به ان خواهیم داشت. بیماری‌های کبدی نیازمند رژیم‌های کم‌چرب هستند.

• چربی ناچیز: برنج به‌طور ذاتی کم‌چرب است (به استثناء زمانی که با روغن زیاد طبخ شود). مصرف برنج سفید بخارپز به عنوان منبع اصلی کربوهیدرات، فشار بر کبد و کیسه صفرا را کاهش می‌دهد، زیرا نیاز به تولید صفرا برای هضم چربی را به حداقل می‌رساند.

۶.۵ التهاب روده و کولیت

در دوره‌های التهاب حاد (مانند حمله کولیت اولسراتیو یا کرون)، هدف تغذیه بدون تحریک است.

• فاز حاد: برنج سفید کاملاً نرم و خمیری توصیه می‌شود.
• فاز بهبودی: با کاهش التهاب، افزودن تدریجی برنج نیم‌سبوس به بهبود میکروبیوم روده و تقویت دیواره روده کمک می‌کند.

۷. برنج و میکروبیوتای روده (فلور باکتریایی)

رابطه متقابل بین برنج و میکروبیوم، به‌ویژه از طریق نشاسته مقاوم، بسیار مهم است.

• تولید بوتیرات: همانطور که ذکر شد، تخمیر نشاسته مقاوم باعث افزایش تولید بوتیرات می‌شود. این ماده نه تنها انرژی سلول‌های کولون را تأمین می‌کند، بلکه دارای خواص قوی ضدالتهابی است و ممکن است در پیشگیری از پولیپ‌ها و سرطان کولون نقش داشته باشد.
• تأثیر بر تنوع: رژیم‌های غذایی غنی از فیبر (برنج قهوه‌ای) منجر به افزایش تنوع گونه‌های باکتریایی مفید (مانند گونه‌های تولیدکننده اسید لاکتیک) می‌شود، که این امر ثبات کلی سیستم گوارش را تضمین می‌کند.

۸. برنج و حساسیت‌های گوارشی

برنج به‌عنوان یک غله پایه، مزیت بزرگی در مدیریت حساسیت‌ها دارد.

• فاقد گلوتن: برخلاف گندم، جو و چاودار، برنج حاوی پروتئین گلوتن نیست. این امر آن را به یکی از امن‌ترین منابع کربوهیدرات برای بیماران مبتلا به بیماری سلیاک (یک اختلال خودایمنی علیه گلوتن) تبدیل می‌کند.
• آلرژی به پروتئین برنج: گرچه نادر است، اما پروتئین‌های خاصی در برنج می‌توانند واکنش‌های آلرژیک ایجاد کنند. با این حال، شیوع آلرژی به برنج در مقایسه با سایر غلات بسیار پایین است.

۹. نقش آب و شیوه مصرف

حتی غذای مناسب هم اگر با شیوه نامناسب مصرف شود، می‌تواند مشکل‌ساز باشد.

• هیدراتاسیون: مصرف فیبر بالا (برنج قهوه‌ای) بدون آب کافی، می‌تواند به جای رفع یبوست، منجر به انسداد و تشدید آن شود. توصیه استاندارد مصرف آب روزانه حدود ۲ تا ۲.۵ لیتر برای حمایت از حرکت مواد در دستگاه گوارش است.
• زمان‌بندی نوشیدن مایعات: نوشیدن مقادیر زیاد آب یا نوشیدنی‌های سرد بلافاصله حین غذا، می‌تواند آنزیم‌های گوارشی و اسید معده را رقیق کرده و هضم را کند نماید. فاصله‌گذاری مناسب (حدود نیم ساعت قبل یا بعد از غذا) توصیه می‌شود.
• اهمیت جویدن: جویدن کافی (که در فرهنگ ایرانی باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد)، عمل هضم مکانیکی را در دهان کامل کرده و کار هضم شیمیایی در معده را تسهیل می‌کند. هر لقمه برنج باید حداقل ۲۰ بار جویده شود.

به نقل از سایت امریکایی pmc.ncbi.nlm.nih.gov تاثیر برنج بر دستگاه گوارش انسان این چنین است :

 مصرف غذا بر علائم گوارشی در بیماران مبتلا به اختلالات عملکردی دستگاه گوارش (FGID) به‌طور گسترده‌ای مورد مطالعه قرار گرفته است، اما عمدتاً در کشورهای غربی و با الگوهای غذایی غربی. علاوه بر این، اطلاعات مربوط به تأثیر غذاهای رایج آسیایی بر علائم گوارشی بیماران مبتلا به FGID بسیار محدود است. این مرور بر تأثیر رژیم‌ها و مواد غذایی خاص اما پرمصرف آسیایی ــ یعنی برنج و فلفل یا غذاهای تند ــ بر عملکردهای دستگاه گوارش و نقش آن‌ها در علائم FGID تمرکز خواهد داشت.» شما میتوانید برای داشتن اطلاعات بیشتر در این باره به سایت مراجعه کرده و مطالعات گسترده تر داشته باشید

نتیجه‌گیری نهایی

دستگاه گوارش، سامانه‌ای ظریف و در عین حال نیرومند است که نسبت به انتخاب‌های غذایی حساسیت بالایی دارد. برنج، به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین منابع انرژی در تغذیه ایرانی، می‌تواند هم درمانگر و هم آسیب‌زا باشد—بسته به نوع، کیفیت و روش پخت. انتخاب آگاهانه بین برنج سفید، نیم‌سبوس یا سبوس‌دار و رعایت اصول پخت سالم (مانند خیساندن، بخارپز کردن و جویدن کافی)، کلید سلامت پایدار دستگاه گوارش و به حداکثر رساندن جذب مواد مغذی در طولانی‌مدت است. در نهایت، برنج قهوه‌ای با تأمین فیبر مورد نیاز برای میکروبیوتای روده، در بهبود عملکرد مزمن دستگاه گوارش نقش محوری دارد.

۱۰. جمع‌بندی علمی

برنج صرفاً یک منبع انرژی نیست؛ بلکه یک ماده غذایی با قابلیت تغییر شکل دادن عملکرد دستگاه گوارش است.

• برنج سفید: سریع‌الهضم، محافظ در فاز حاد بیماری، اما ضعیف در حمایت از سلامت بلندمدت میکروبیوم روده.
• برنج سبوس‌دار: غنی از فیبر و پری‌بیوتیک‌ها، حامی سلامت کولون، اما نیازمند جویدن بهتر و مصرف متعادل در موارد التهاب حاد.
• کلید موفقیت: شخصی‌سازی رژیم برنج بر اساس وضعیت سلامتی فرد (مثلاً بیمار IBS، فرد سالم، یا فرد با زخم معده).

پرسش‌های متداول 

۱. آیا برنج باعث یبوست می‌شود؟
برنج سفید، به‌ویژه اگر با کمبود آب مصرف شود، به دلیل محتوای فیبر بسیار کم ممکن است در افراد مستعد یبوست ایجاد کند. اما برنج نیم‌سبوس و سبوس‌دار به دلیل فیبر بالا، به‌طور مؤثر به رفع یبوست کمک می‌کنند.

۲. آیا برنج برای معده‌درد مفید است؟
بله، برنج سفید یا نیم‌سبوس که کاملاً نرم و بخارپز پخته شده و بدون ادویه‌جات و چربی اضافی مصرف شود، اغلب موجب آرامش معده و کاهش تحریک ناشی از اسید می‌شود.

۳. آیا برنج قهوه‌ای برای همه مناسب است؟
خیر، برنج قهوه‌ای به دلیل فیبر زیاد، ممکن است در مرحله حاد بیماری‌های گوارشی مانند گاستریت یا کولیت، باعث تحریک مکانیکی و افزایش نفخ و درد در برخی افراد شود.

۴. بهترین نوع برنج برای افراد با زخم معده چیست؟
برنج سفید بسیار نرم یا برنج نیم‌سبوس که از قبل برای چند ساعت در آب ولرم خیسانده شده و سپس به روش آبکش یا بخارپز تهیه شده باشد، توصیه می‌شود.

۵. آیا مصرف متعادل برنج باعث افزایش وزن می‌شود؟
خیر، برنج به‌تنهایی (بدون افزودنی‌های پرکالری) تأثیر مستقیمی بر چاقی ندارد. پرخوری و مصرف مداوم برنج سرخ‌شده یا همراه با روغن‌های اشباع بالا عامل اصلی افزایش ذخیره چربی است.

۶. آیا برنج برای افراد با IBS مضر است؟
برنج سفید به‌طور کلی یکی از بهترین غلات برای رژیم‌های کم‌FODMAP (مناسب برای اکثر مبتلایان به IBS) محسوب می‌شود و تحمل‌پذیری بالایی دارد.

۷. آیا برنج می‌تواند نفخ ایجاد کند؟
بله، نفخ ناشی از برنج بیشتر به دلیل خوب نجویدن غذا، مصرف بیش از حد آن در یک وعده، یا عدم تعادل باکتریایی روده‌ای (در صورت مصرف برنج‌های حاوی نشاسته مقاوم) است.

۸. آیا برنج موجب ریفلاکس می‌شود؟
برنج به‌طور مستقیم عاملی محرک برای ریفلاکس نیست. غذاهایی که به‌طور سنتی با برنج خورده می‌شوند (مانند غذاهای بسیار چرب، سرخ‌شده، یا ادویه‌دار) باعث شل شدن دریچه مری و تشدید ریفلاکس می‌شوند.

۹. مصرف برنج چند بار در هفته مناسب است؟
برای حفظ تنوع غذایی و تأمین سایر درشت‌مغذی‌ها، مصرف برنج به‌عنوان غذای اصلی باید به حدود ۴ تا ۵ وعده کوچک در هفته محدود شود، به‌ویژه اگر همراه با منابع پروتئینی و سبزیجات فراوان مصرف گردد.

۱۰. آیا شست‌وشوی زیاد برنج ارزش غذایی را کم می‌کند؟
بله. شست‌وشوی مکرر و شدید برنج (بیش از دو بار آب‌کشی) می‌تواند مقادیر قابل توجهی از ویتامین‌های گروه B محلول در آب که روی سطح دانه نشسته‌اند را از بین ببرد.

۱۱. آیا برنج می‌تواند اسید معده را تنظیم کند؟
برنج پخته‌شده و ساده، با ایجاد حجمی قابل هضم و جذب نسبی اسید، به تسکین موقت محیط اسیدی معده کمک کرده و از تحریک بیشتر غشاهای مخاطی جلوگیری می‌کند.

۱۲. آیا برنج برای کودکان مفید است؟
بله، برنج (به‌صورت پوره یا کته بسیار نرم) غذای ایده‌آلی برای شروع تغذیه تکمیلی کودکان است، زیرا حساسیت‌زایی کمی دارد و منبع انرژی پاکی فراهم می‌کند.

۱۳. آیا مصرف زیاد برنج موجب کمبود مواد مغذی می‌شود؟
درصورتی‌که رژیم غذایی صرفاً بر پایه برنج سفید باشد و سبزیجات، حبوبات و منابع پروتئینی کافی مصرف نشود، خطر کمبود ویتامین‌های گروه B، فیبر، آهن و روی وجود دارد.

۱۴. آیا برنج حاوی آرسنیک است؟
برنج به دلیل جذب آرسنیک از خاک و آب، می‌تواند حاوی این فلز سنگین باشد. خیساندن برنج برای حداقل ۳۰ دقیقه و سپس آب‌کشی مکرر قبل از پخت، می‌تواند میزان آرسنیک محلول را تا حد زیادی کاهش دهد.

۱۵. آیا مصرف برنج سرد باعث بیماری می‌شود؟
خیر. نگهداری صحیح در یخچال (دمای زیر ۴ درجه سانتی‌گراد) باعث تبدیل نشاسته به فرم مقاوم شده و خواص پری‌بیوتیک آن را افزایش می‌دهد. مشکل زمانی پیش می‌آید که برنج پخته‌شده برای مدت طولانی در دمای اتاق رها شود.